3.2 Overzicht onderdelen
In de volgende afbeelding zie je de belangrijkste onderdelen van de vandiktebank.
Vandiktebank.
Hierna worden de volgende onderdelen nader toegelicht:
- Bedieningspaneel
- Terugslagpallen
- Aanvoerwals
- Drukbalken
- Beitelas
- Harsmes
- Afvoerwals
- Spanenkap
- Diktebegrenzer
- Tafel met bladrollen
Bedieningspaneel
Het bedieningspaneel van een vandiktebank is voorzien van diverse knoppen en schakelaars zoals b.v.:
Boven:
- Display voor het intoetsen van de hoogte van het tafelblad via tiptoetsen of met de startknop;
- Display voor het intoetsen van de gewenste doorvoersnelheid via tiptoetsen
Midden:
- Hoofdschakelaar
- Drukknop voor het starten van de beitelas
- Knop voor uitschakelen van de beitelas
- Drukknop starten aan- en afvoerwalsen
- Drukknop voor het uitschakelen van de aan- en afvoerwalsen
- Schakelaar ontgrendelen motorrem ( nodig voor b.v. het verwisselen van de beitels)
- Knop noodstop
Onderaan:
- Twee instelknoppen voor de pneumatische druk op de aan- en afvoerwalsen
Terugslagpallen
In feite dienen de terugslagpallen in de vandiktebank alleen voor de veiligheid. Als je hout doorvoert, zal dit eerst de terugslagpallen tegenkomen. De terugslagpallen verhinderen dat het hout wordt teruggeslagen. De terugslagpallen moeten 4 tot 6 mm lager staan afgesteld dan de onderkant van de beitelas. Het hout kan terugslaan als bijvoorbeeld te veel houtdelen met ongelijke diktes in een arbeidsgang wordt afgeschaafd.
Aanvoerwals
Achter de terugslagpallen is de aanvoerwals gemonteerd. De aanvoerwals is geribd om beter grip te hebben op het hout. De geribde aanvoerwals is verend opgesteld.
De aanvoerwals drukt zodanig op het hout dat je dit zonder haperen kunt doorvoeren. Een vuistregel: met een schroevendraaier moet de aanvoerwals met enige kracht omhoog gedrukt kunnen worden.
De meeste vandiktebanken hebben een lange aanvoerwals. Er zijn ook machines die een aanvoerwals hebben die uit delen is opgebouwd. Deze gelede aanvoerwals bestaat uit segmenten die onafhankelijk van elkaar kunnen veren. Het voordeel van een gelede doorvoerwals is dat je gelijktijdig twee stukken hout van verschillende diktemaat kunt doorvoeren. Bij een doorvoerwals uit één geheel zal bij het gelijktijdig doorvoeren van twee of meer delen hout de doorvoerwals door het dikste deel omhoog geduwd worden. De dunnere delen kunnen dan door de beitelas teruggeslagen worden.
Gelede aanvoerwals.
Drukbalken
Voor en achter de beitelas van de vandiktebank zijn drukbalken gemonteerd. De drukbalken drukken het hout op het blad. Het hout blijft daardoor tijdens het schaven vlak liggen. Als een gelede aanvoerwals gemonteerd is, zal het drukstuk voor de beitelas ook uit delen bestaan.
Beitelas
De beitelas van de vandiktebank is precies hetzelfde als de beitelas van de vlakbank. De beitelas heeft vervangbare beitels. De beitels worden met een opsluitstuk in de beitelas vastgezet. Beitelassen kunnen voorzien zijn van 2, 3 of 4 beitels. De meeste vandiktebanken hebben een beitelas waarbij de beitels evenwijdig met de beitelas in het blok gemonteerd zijn. In het kader van geluidsbeperking bij een vandiktebank worden in de vandiktebank beitelassen met spiraalbeitels gemonteerd.
Doorsnede van een beitelas van een vandiktbank.
Harsmes
Uit het hout (vooral vuren en grenen) kunnen harsen vrijkomen die de afvoerwals van de vandiktebank kunnen vervuilen. Het harsmes, ook wel harsschaaf genoemd, schraapt de afvoerwals schoon.
Afvoerwals
Als laatste passeert het hout de afvoerwals van de vandiktebank. De afvoerwals heeft een glad oppervlak en is bedoeld om het hout op het blad te drukken en af te voeren. De afvoerwals is, net als de aanvoerwals en de drukbalken, verend opgehangen.
Spanenkap
De spanenkap van de vandiktebank is gemaakt van gietijzer. De geribde aanvoerwals, de beitelas en de gladde afvoerwals worden afgeschermd door de spanenkap. Op de spanenkap is ook de afzuiginrichting aangesloten.
Diktebegrenzer
De diktebegrenzer van de vandiktebank is een stang die ervoor zorgt dat er niet te veel hout in een arbeidsgang afgeschaafd kan worden. In een arbeidsgang kan maximaal 3-20 mm van het hout geschaafd worden. Dit is afhankelijk van het type machine en de kracht van de motor.
Tafel met bladrollen
Om de wrijving van het hout met het blad te verminderen, is loodrecht onder elke wals van de vandiktebank een roller in het blad geplaatst. Meestal worden bladrollen niet aangedreven, maar lopen ze alleen mee. Bij veel vandiktbanken zijn de bladrollen in hoogte verstelbaar en moeten zeer nauwkeurig afgesteld worden. Bij zacht hout moeten ze ongeveer 0,2 mm boven het blad staan, bij hard hout 0,1 mm. Dit verschil komt doordat een zachte houtsoort meer inveert dan een harde houtsoort. Als de bladrollen te laag staan, kan het hout niet meer doorgevoerd worden. Het zal dan namelijk tegen de uitsparing van de bladrollen stuiten. Het op hoogte instellen van de bladrollen kan door middel van een handel of inbusbouten in het tafelblad naast de bladrollen.
De tafel van de vandiktebank moet zuiver vlak en slijtvast zijn. De tafel kan door een elektromotor of een handwiel in hoogte versteld worden. De hoogte van de tafel kun je aflezen op een digitale uitleeseenheid of op een liniaal met een mm-schaalverdeling. Andere vandiktebanken hebben een mm-schaalverdeling met nonius. Met behulp van een nonius kan de tafelhoogte tot op 0,1 mm nauwkeurig afgesteld worden.
Schaven met te hoog afgestelde bladrollen.
Stel de tafel altijd met de omhooggaande beweging op maat. Dan zal de tafel niet meer nazakken. Als je de tafel met de neergaande beweging op maat stelt, heb je kans dat de tafel nog een paar tiende millimeter zakt vanwege speling op de schroefdraad.
Verlengtafel
Soms wordt achter de tafel van de vandiktebank een verlengtafel gemonteerd. Dit is handig als je lange delen moet schaven en er niemand is om te assisteren. Na het schaven zou het hout op de grond kunnen vallen en beschadigen. De verlengtafel vangt het hout dan op.