5.2 Gips­kar­ton­platen

Gipskartonplaat bestaat uit een laag gips waarop aan twee kanten een laag karton is aangebracht. Ook de langskanten zijn van karton voorzien.

Er bestaan drie soorten gips.

• Natuurgips, wordt gedolven in de natuur;
• Fosto-gips, een restproduct van diverse processen bijvoorbeeld van voedingsproducten;
• Sufo-gips, ontstaat bij kolengestookte elektriciteitscentrales.

Standaardafmetingen

Gewoonlijk is de breedte 1200 mm. Sommige plaattypen zijn leverbaar in een breedte van 600 mm. De dikte van de plaat bepaalt vaak de maximale lengte.

Gipskartonplaten kunnen worden ingedeeld naar de vorm van de langskanten. De keuze van de langskanten bepaalt de verdere afwerking. Onderstaande figuur laat de vormen van langskanten zien.

Afwerking

Gipskartonplaten worden standaard onafgewerkt geleverd.

Voor een gladde wand of plafond moeten de naden tussen gipskartonplaten worden afgewerkt. De voegen tussen de gipskartonplaten met een afgeschuinde kant worden gewapend met een voegband en afgevoegd met een voegvuller. In plaats van het papieren voegband is het ook mogelijk eerst een zelfklevend gaasband aan te brengen, gevolgd door twee lagen voegvuller.

Voegafwerking van gipskartonplaat.

Bij gipskartonplaten met facetkant en ronde kant worden alleen de schroefkoppen gevoegd, waarbij de voegen zichtbaar blijven.

Gipskartonplaten kunnen op allerlei manieren worden afgewerkt. De ondergrond is geschikt om te schilderen, te behangen of te betegelen. Een veelgebruikte methode van afwerken is spuitwerk. Voor het afwerken met een verfsysteem en voor het behangen moet het oppervlak van de plaat en het voegwerk worden voorzien van een primer. Bij het aanbrengen van tegels hoeven de voegen tussen de gipskartonplaten niet afgevoegd te worden. Ze moeten wel verstevigd zijn met een zelfklevende voegband.

Toepassingsmogelijkheden

Gipskartonplaten worden toegepast voor scheidingswanden en plafonds. Ze worden verwerkt in de traditionele bouw, de houtskeletbouw en gevelvullende elementen.

Gipskartonplaten kunnen probleemloos worden toegepast in ruimten waar incidenteel een hoge relatieve luchtvochtigheid tot 90 à 95% heerst. Als de relatieve vochtigheid permanent hoger is dan 80%, zoals in zwembaden, is het toepassen van gipskartonplaten af te raden. Toepassing in badkamers binnen de woning is mogelijk. Maar dan moet wel worden voorkomen dat de platen direct worden blootgesteld aan water. Dit kan door de wanden te betegelen.

Eigenschappen

Gipskartonplaten zijn eenvoudig te bewerken. Voor het op lengte of breedte maken is het recht insnijden van het karton aan de zichtzijde voldoende. Daarna kan de plaat worden gebroken en het karton van de rugzijde worden doorgesneden. Verder is het makkelijk te zagen, te frezen en te boren. Door het maken van een infrezing tot op het karton, kunnen platen tot haarscherpe hoeken omgevouwen worden. Gipskartonplaten zijn snel en eenvoudig te bevestigen met schroeven op een houten of metalen onderconstructie. Ook gebogen vlakken zijn met gipskartonplaat te maken.

Bevestigingsmethoden

Gipskartonplaten zijn eenvoudig en snel vast te schroeven op houten of metalen stijlen. Voor het schroeven worden speciale snelbouwschroeven gebruikt. Deze hebben een scherpe punt waarmee ze zich door de metalen stijlen boren. Daarnaast hebben ze een dubbele spoed. De kop is zodanig gevormd dat deze het karton aan de zichtzijde niet doorsnijdt, maar naar binnen vouwt. Hierdoor draagt de schroefkop op het karton, wat een betere sterkte geeft dan wanneer de kop direct op het gips zou dragen. De schroeven zijn voorzien van een roestwerende laag (gefosfateerd).

Daarnaast zijn er methoden om de platen te lijmen. Hiervoor worden speciale gipsgebonden lijmen gebruikt.

Brandveiligheid

Gipskartonplaten zijn brandveilig. Ze leveren een aanzienlijke bijdrage aan de brandwerendheid van bouwdelen. De gipskern van gipskartonplaten is niet alleen onbrandbaar, maar vertraagt ook de voortplanting van de brandhaard.