1.2 Triplex / multiplex
Triplex / multiplex bestaat altijd uit een oneven aantal fineerlagen. Dat wordt gedaan om spanningen in de plaat zo veel mogelijk tegen te gaan. Er is ook triplex met een even aantal lagen fineer.
De twee fineerlagen aan de buitenkant van de plaat worden dekfineren genoemd. De fineerlagen aan de binnenkant van de plaat worden blindfineren genoemd. Blindfineer wordt ook wel vulfineer of binnenfineer genoemd.
In het dekfineer loopt de nerfrichting in de lengte van de plaat. De middelste fineerlaag heeft een nerfrichting die dwars op de nerfrichting van de dekfineren staat. De overige blindfineren zijn kruislings aangebracht.
Triplex is een product met alle unieke eigenschappen van hout, met daarbovenop een grotere stabiliteit en grotere afmetingen. Bestaat het uit meer dan drie lagen, dan spreekt men in de praktijk ook wel van ‘multiplex’. Voor de eenduidigheid is in dit naslagwerk als algemene term ‘triplex’ gekozen.
Duurzaamheid
De duurzaamheid van triplex wordt bepaald door twee factoren: de duurzaamheid van de toegepaste houtsoort en de duurzaamheid van de lijmverbinding. Voor buitentoepassingen moet de lijmverbinding voldoende duurzaam zijn.
Nerfrichting van fineerlagen in triplex.
Houtsoorten voor triplex
De fineerlagen worden gemaakt van diverse soorten naald- en loofhout. Naaldhouttriplex wordt vooral gemaakt van Europees grenen en vuren, douglas, oregon pine en southern yellow pine. Loofhouttriplex wordt onder andere gemaakt van berken, beuken, populieren, okoumé, mahonie (sapeli) en meranti. Daarnaast wordt ook triplex gemaakt van keruing, kastanje, abachi, ceiba en fuma.
De Noord-Amerikaanse industrie heeft zich voornamelijk gericht op het vervaardigen van constructietriplex van naaldhout. Dit triplex wordt in de bouw in zeer grote hoeveelheden verwerkt in dragende constructies zoals vloeren en daken.
Naamgeving
Triplex wordt veelal genoemd naar de houtsoort van het dekfineer. De naam ‘berkentriplex’ betekent dus dat de dekfineren van berken zijn. Maar de blindfineren kunnen ook van vuren of grenen zijn. Triplex dat niet door-en-door uit één houtsoort bestaat wordt ook wel ‘twinplex’, ‘combiplex’ of ‘combitriplex’ genoemd.
Een bekende soort combitriplex is het Finse combitriplex waarbij de dekfineren zijn gemaakt van berken en de blindfineren van vuren. Ook okoumétriplex is verkrijgbaar als een combitriplex. De blindfineren zijn dan van naaldhout of populieren.
Afmetingen
Triplex wordt verhandeld in bepaalde standaardafmetingen. De maat wordt voornamelijk bepaald door de houtsoort en de persmaat. De lengte van de plaat wordt altijd aangegeven met de richting van de draad van het dekfineer. Het kan dus zijn dat bij een plaat de lengte kleiner is dan de breedte. Men spreekt dan van ‘langsdraadplaten’ en ‘dwarsdraadplaten’.
Langsdraadplaten (links) en dwarsdraadplaten (rechts).
Dikte
De dikte van de platen varieert van 0,8 millimeter tot ongeveer 40 millimeter. Zeer dunne triplexsoorten worden gebruikt in de modelbouw. De 40 mm dikke soorten worden bijvoorbeeld gebruikt voor de productie van deuren.
Productie triplex
De productie van triplex is in de volgende figuur weergegeven.
Schema van de productie triplex.